Η σπηλιά των Αμώμων ( δηλαδή των αναμάρτητων ) βρίσκετε σε υψόμετρο 720.μ βορειοανατολικά του λεκανοπεδίου της Αττικής. Ανακαλύφθηκε τυχαία ,καθώς οι αρχαίοι λατόμοι έκοψαν το βράχο και ήρθε στο φώς, ως τότε τυφλή σπηλιά. Ο βυζαντινολόγος Γεώργιος Σωτηρίου και Αναστάσιος Ορλάνδος , μας αναφέρουν ότι στην σπηλιά πρέπει να υπήρχε Ιερό του Πάνος . Ο αρχαιολόγος Χάρης Δεληγιωργής , αναφέρετε ότι αυτός στην παρουσία της λατρείας του Πάνος καθώς και των Νυμφών. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αποτέλεσε χώρο προσκυνήματος και σύμφωνα με τον Σωτηρίου Γεώργιο ακμάσαν οι ναοί που βρίσκονται στην είσοδο της σπηλιάς, ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πότε ακριβώς δημιουργήθηκαν .Από τα σκαλίσματα στο βράχο, που βρίσκονται εντός των ναών ο Σωτηρίου συμπεραίνει, ότι ανάγονται στον 7αι. Μ.Χ .Ωστόσο o Νικόλαος Μουτσόπουλος μας λέει, ότι είναι αρχαιότερη από τον 7αιώνα μΧ. Από εκεί συμπεραίνουμε πώς ο χώρος τουλάχιστον, ήταν χριστιανικός χώρος. O Δημήτριος Καμπουρόγλου μας αναφέρει, ότι τα σκαλίσματα στο βράχο των ναών, ανήκουν σε ένα μοναχό που ονομαζόταν ΝΙΚΑΝΩΡ. Άπό κει σύμφωνα με κάποιους προέρχεται η λατρεία του Άγιου Νικόλαου στο ένα από τα δύο ιερά .Ωστόσο υπάρχουν διαφωνίες και για την ονομασία του ιερού Άγιου Σπυρίδωνα αφού ο Γεώργιος Λαδάς αναφέρει πως η πληροφορία ότι σε ένα από τα δυο ιερά λατρεύετε ο Άγιος Σπυρίδωνας, είναι λανθασμένη και οφείλετε σε έναν καλόγερο. Τον 16 αιώνα ακμάζει σε όλοι την Πεντέλη ο ασκητισμός .Έτσι η σπηλιά της Πεντέλης γίνετε Ασκηταρειό !!!!.Σύμφωνα με την Μαρή Αλεξάνδρα οι ασκητές έμειναν στην σπηλιά τουλάχιστον 10αιωνες .Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως χάρη στην παρουσία των μοναχών το σπηλαίο πήρε την ονομασία Αμώμων . Τον 16 Αιώνα θα βγει τούρκικο φιρμάνι που θα κάνει όλες της εκκλησίες τζαμιά ,τότε είναι που ο μητροπολίτης Ευβοίας Τιμόθεος, καταδιωκόμενος θα μεταβεί στο πεντελικό και θα ιδρύσει ησυχαστήριο και αλλά ασκητήρια όπου ένα από αυτά θα είναι και της σπηλιάς.(Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι φαίνετε πως υπήρχαν ήδη ασκητές και τους βρήκε ο Τιμόθεος. ) Υπό την ηγεμονία του Τιμόθεου, θα δημιουργηθεί λίγο αργότερα το μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην θέση του οποίου υπήρχε αρχαίο ιερό. Το μοναστήρι είναι γνωστό σήμερα ως Μονή Πεντέλης .Ύστερα από την ίδρυση του μοναστηρίου οι ασκητές της σπηλιάς ,θα εγκαταλείψουν τα ασκητήρια τους και θα μεταβούν στην Μονή Πεντέλης .Ωστόσο η σπηλιά θα συνεχίσει να δέχεται επισκέπτες. Αποτέλεσμα όλων αυτών βλέπουμε από τα χαράγματα που υπάρχουν σε διάφορα σημεία της σπηλιά και της ημερομηνίες που έχουν . Κατά τα τέλη της τουρκοκρατίας έχουμε αναφορές για μια πλειάδα περιηγητών μερική από αυτούς είναι ο Εβλιά Τσελεμπή ,ο Άγγλος αρχαιολάτρης christoner wordswortn το 1833 ο Χ.Παμενίδης τον ίδιο χρόνο ο Henry Baird ο Γάλλος henri Belle και ο Rodd Bennell. Το 1935 το σπηλαίο θα εξερευνηθεί και χαρτογραφηθεί από το ζεύγος Πετροχείλου
